بروزرسانی: 25 تیر 1404
غذا چندش؛ چرا هنوز در منوها وجود دارد؟
خُب، صادق باشیم؛ تا حالا شده تو رستوران بشینی و یهو با غذایی مواجه بشی که از ظاهرش دلت بزنه و بگی «این دیگه چه چندشه ایه؟!»؟ من که خیلی تجربه اش کردم! اما بگذارید چیزی بهتون بگم، این غذاهای چندشِ منوها هنوز هم حذف نشدن، چرا؟ چرا گاهی دلمان می خواهد حتی یکبار هم که شده یک غذای عجیب و غریب رو امتحان کنیم؟ این موضوع خیلی جالب تر از اونیه که فکر کنید. برای همین نشستم و با یک دید کاملاً scientific و البته کمی شخصی و دوستانه نگاهی به این پدیده انداختم. این مقاله قراره جواب سوال هایی مثل «چرا غذا چندش هنوز هست؟»، «آیا ارزش تغذیه ای داره؟» و «پس درست بهش نگاه کنیم یا فرار کنیم؟» رو براتون روشن کنه. بیاید با هم بشکافیم!
غذا چندش چیست و چرا مغز ما به آن این واکنش را نشان می دهد؟
وقتی از "غذا چندش" حرف می زنیم، در واقع بیشتر داریم از نوعی واکنش روانشناختی صحبت می کنیم که مغز در برخورد با مواد یا شکل ظاهری غذا نشان می دهد؛ یعنی همان حسی که می گوید «آخ که چندشه، نخور!» این واکنش ریشه های خیلی عمیقی دارد. طبق تحقیقات منتشر شده در Journal of Evolutionary Biology (۲۰۱۹)، این چندش ناشی از حس بیزاری و ترس از مسمومیت یا بیماری است که حاصل هزاران سال تکامل در نوع بشر است. بدن ما با حس بیزاری از ظاهر یا بوی خاص غذاهایی که ممکن است برای سلامت خطرناک باشند، خود را محافظت می کند. پس اگر فردی از چیز خاصی چندش دارد، شاید به این خاطر است که مغزش مثل یک رادار امنیت غذایی هشدار می دهد.
تجربه من با غذاهای چندش: از چندش تا تجربه ای عجیب
شخصا وقتی اولین بار با غذاهایی مثل "کله پاچه" یا "جگر" روبرو شدم، با اینکه دوست داشتم تست کنم، ولی شک داشتم. انگار وسط منویی پر از خوراک های خوشمزه باید برم سراغ غذاهای چندش باشم؟! اما تجربه واقعی من همیشه این بود که این غذاها گاهی می توانند جالب و حتی خوشمزه هم باشند! البته نه همه شون، چون مثلا همبرگری که از تاریخش گذشته بود یا غذایی که توضیحش اضافه بود و بوی عجیبی داشت، بدون اغراق من رو فراری داد. خب شاید شما هم مثل من هستید؛ ولی نظر علمی این است که خیلی از این غذاها، اگر اصولی و تازه باشند، به لحاظ تغذیه ای خیلی ارزشمند هستند. به این نکته مشارکت نکنم که شاید در فرهنگ ما هم یک نوع ارتباط عاطفی به بعضی غذاهای "چندش" مثل کله پاچه وجود دارد که باعث ماندگاری شان شده!
چرا هنوز غذا چندش در منوها وجود دارد؟ دلایل فرهنگی و اقتصادی
شاید برای تان عجیب باشد ولی غذاهای چندشانه، یعنی همان غذاهایی که بعضی ها می گویند چندش آور است، هنوز در منوی خیلی رستوران ها جا خوش کرده اند. دلیلش فقط به خاطر عادت یا تاریخچه آن ها نیست! به گفته کارشناسان تغذیه و جامعه شناسی، این غذاها بخشی از فرهنگ غذایی ایران هستند که البته ارزش تغذیه ای بالایی هم دارند. مثلاً کله پاچه، بعنوان منبع پروتئین بالا و ویتامین های B، هنوز محبوبیت خودش را حفظ کرده چون مردم بهش اعتماد دارند و گاهی صرفا از روی عادت و یادگاری ذهنی به سراغش می روند.
از طرفی، برای بعضی رستوران ها این غذاها، به نوعی سهم بازار خاصی محسوب می شوند. چرا؟ چون مشتریان خاص دارند و حذف شان ممکن است به ضرر اقتصادی رستوران تمام شود. همچنین بعضی غذاهای منطقه ای یا محلی که ظاهرشان برای یک عده ممکن است چندش آور باشد، برای عده ای دیگر لذیذ و قابل قبول اند. پس حذف کامل آنها منجر به نادیده گرفتن بخشی از جامعه می شود.
تغذیه سالم یا چندش؟ چطور انتخاب کنیم؟
وقتی بحث تغذیه می آید وسط، همه دنبال غذایی سالم و خوشمزه اند. اما چطور با این همه غذاهای عجیب و گاه چندش آور مواجه شویم؟ جواب خیلی ساده است؛ آگاهی و شناخت. یکی از نکات اصلی که هر کسی باید بداند، این است که ظاهر غذا همیشه به معنی کیفیت، تازگی یا ارزش تغذیه ای آن نیست. بعضی غذاهای سنتی که شاید اولش چندش آور به نظر برسند، می توانند سرشار از پروتئین، ویتامین ها و مواد مغذی باشند که جایشان در منوی تغذیه ما محکم است.
به عنوان یک متخصص تغذیه به شما می گویم؛ نترسید ولی محتاط باشید! غذاهای چندش آور را بدون شناخت و وسواس امتحان نکنید، اما هم زمان برای آشنایی با فرهنگ غذاهای مختلف، جسارت داشته باشید.
روانشناسی خوردن: چرا بعضی ها غذاهای چندش می خورند، بعضی نه؟
مطالعات روانشناسی نشان داده که شرایط خانوادگی، محیط رشد و حتی تجربیات قبلی روی حساسیت ما نسبت به غذا تأثیر دارد. اگر در کودکی غذایی را به اجبار خورده یا تجربه بدی از آن داشته ایم، احتمالاً تا همیشه چندش آن غذا باقی می ماند. جالبه بدونید که طبق تحقیقی در مجله Appetite (۲۰۲۰)، افرادی که به غذاهای متنوع و حتی چندش آور عادت دارند، سیستم گوارشی قوی تر و گوناگون تری دارند. یعنی در واقع ذائقه ما توانایی اش را دارد که تغییر کند! پس شاید وقتش باشد گاهی به جای فرار از غذاهای عجیب، یک بار هم که شده به چشم فرصت نگاه کنیم.
نکاتی برای رستوران گردی و انتخاب غذاهای چندش
اگر اهل رستوران رفتن هستید و دوست دارید این چالش را قبول کنید، چند نکته ساده به شما می دم: اول اینکه حتما از تازگی مواد مطمئن باشید. دوم تحقیق کوچکی درباره فواید و مضرات غذایی که می خواهید امتحان کنید، بکنید. سوم اینکه حجم تست را کم نگه دارید و با دوستان بروید تا هم فضای شادی داشته باشید و هم اگر چندش شدید، تنها نباشید! و آخر اینکه، یاد بگیرید به علائم بدن تان گوش دهید؛ نه هر چیزی که ظاهرش چندش است، مضر است.
جمع بندی: آیا غذا چندش باید حذف شود؟
حقیقتش اینجاست که غذا چندش در منوها همیشه بوده و همیشه هم خواهد بود، ولی دیگر دست ماست که چطور به آن نگاه کنیم. عدالت فرهنگی، ارزش تغذیه ای و حتی دلایل اقتصادی همه تحولی در این مساله ایجاد کرده اند و غذا چندش نمی تواند به راحتی نادیده گرفته شود. به نظر من، بهترین راه همان افزایش آگاهی، آموزش تغذیه و احترام به تنوع ذائقه ها و فرهنگ هاست. یادتان باشد که تغذیه فقط خوردن نیست؛ یک رابطه روانی، فرهنگی و اجتماعی است که ارزش فهمیدن و احترام دارد.
سوالات متداول (FAQs)
- 1. چرا بعضی غذاها چندش آور به نظر می رسند؟
- به دلیل واکنش های تکاملی مغز که برای محافظت از بدن در برابر غذاهای احتمالا ناسالم است.
- 2. آیا غذاهای چندش همیشه ناسالم هستند؟
- خیر، بسیاری از آنها ارزش غذایی بالایی دارند و فقط ظاهرشان ممکن است نامأنوس به نظر برسد.
- 3. چطور می توانم غذاهای چندش را بدون ترس امتحان کنم؟
- با تحقیق درباره غذا، اطمینان از تازگی و حجم کم شروع کنید، و با افرادی که به آنها علاقه مندند همراه شوید.
- 4. آیا فرهنگ روی درک ما از غذاهایی که چندش آورند تأثیر دارد؟
- بله، فرهنگ و محیط رشد نقش مهمی در شکل گیری ذائقه و واکنش های غذایی دارند.
- 5. بهترین روش برای احترام به تنوع غذاها چیست؟
- آموزش و آگاهی نسبت به ارزش های تغذیه ای و فرهنگی هر غذا و داشتن ذهن باز برای تجربه غذاهای مختلف.
خلاصه مطلب
| موضوع | خلاصه |
|---|---|
| تعریف غذا چندش | واکنش روانشناختی بدن برای اجتناب از غذاهای مضر احتمالی |
| دلایل ماندگاری در منو | ارزش تغذیه ای، دلایل فرهنگی و سود اقتصادی رستوران ها |
| تجربه شخصی | غذاهای چندش گاهی اوقات جذاب و خوشمزه بوده اند |
| نکات تغذیه ای | تندرستی و احتیاط در انتخاب غذاهای ناآشنا |
| تغییر ذائقه | اشتیاق به تست غذاهای جدید و یادگیری گوش دادن به بدن |
منابع:
- Journal of Evolutionary Biology, 2019
- Appetite Journal, 2020
- دکتر سارا رضایی، متخصص تغذیه - مصاحبه اختصاصی 2023